W zamkniętym kręgu sztuki współczesnej: od oficjalnych instytucji do nieformalnego instytucjonalizmu
Wykład Suhaila Malika
Wprowadzenie i moderacja: Kuba Szreder
27 kwietnia 2016 (środa), 18:00
Audytorium w Emilii
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, ul. Emilii Plater 51
Spotkanie w języku angielskim
Suhail Malik, jeden z bardziej uznanych teoretyków sztuki na świecie i profesor Goldsmith College w Londynie, opowie o tym, jak sztuka zamknięta jest w kręgu swoich własnych instytucji. Malik argumentuje, że przekraczanie granic pola sztuki bynajmniej nie jest oznaką społecznego progresywizmu. Wręcz przeciwnie, brak przywiązania do artystycznych standardów może być specyficznym wyrazem neoliberalnego demontażu instytucji.
Świat sztuki może stać się bardziej sformalizowany… ale większość osób, które są zainteresowane sztuką, prawdopodobnie uznałaby to za złe zjawisko. Formalność zagrażałaby świeżości i energii sztuki. George Dickie
Obecnie, sztuka współczesna przyjmuje dwie formy. W pierwszym wariancie, sztuka jest bezwstydnym mechanizmem formowania elit, który obraca się wokół klik skupionych przy muzeach i galeriach kuratorów, artystów, pisarzy, kolekcjonerów, celebrytów, pośredników i innych istotnych graczy. W drugiej wersji, sztukę traktuje się jako coś, co należy odzyskać z objęć formalnych instytucji sztuki i odseparować od procesów formowania elit. W tym wypadku sztuka staje się nieodróżnialna od innych sfer życia społecznego – do tego stopnia, że określanie czegoś „sztuką” staje się zbędne. W tym ekspansywnym wariancie sztuka ma w sobie najwięcej świeżości i energii wtedy, kiedy „Sztuka = Rzeczywistość”.
Ale czy w tej sytuacji wciąż ma ona status sztuki? Czy może go mieć? Czy powinna?
Ta dyskusja powraca do propozycji Dickiego, w której podstawowym warunkiem podtrzymywania sztuki, nawet kiedy umyka ona formalnym instytucjom, jest właśnie jej nieformalna, spontaniczna instytucjonalność. Wprawdzie pozwala to sztuce ekspansywnej na wchodzenie i wychodzenie z instytucji formalnych bez wywoływania sprzeczności czy niekonsekwencji, ale jednocześnie podważa roszczenia wysuwane pod jej adresem. Ucieczka od formalnej instytucji sztuki jest paradoksalnie potwierdzeniem „wielkodusznej” nieformalności układu sił stojących za procesem formowania się elit. Muzeum otwarte jest na tym etapie kluczowym nośnikiem przekazu.
Ten warunek i taka logika są charakterystyczne właśnie dla sztuki współczesnej. Tylnym wejściem wprowadza się w życie neoliberalny postulat osłabienia instytucji kontrolnych. Kontestacja takiego układu wymaga sztuki, która nie powtarza błędów swojego własnego rozmycia poprzez ekspansję. Stwierdzenie Dickiego wskazuje ku temu drogę: sztuka sprzeciwiająca się sztuce współczesnej, wymaga formalizacji świata sztuki, a to z kolei oznacza ograniczenie entuzjazmu i witalności sztuki, a także osłabienia jej identyfikacji z Rzeczywistością pozainstytucjonalną.
Bio
Suhail Malik jest współ-dyrektorem programu MFA Fine Art na uniwersytecie Goldsmiths w Londynie, gdzie wykłada krytykę społeczną. W latach 2012-2015 był profesorem wizytującym w centrum studiów kuratorskich CCS Bard w stanie Nowy Jork. Jest autorem m.in. publikacji On the Necessity of Art’s Exit From Contemporary Art (2016), The Ontology of Finance (2015). Jest też współredaktorem książek RealismMaterialism Art (2015), Genealogies of Speculation (2016) oraz Postcontemporary (2016).